»
Dil: " Insanlarin iletisim vasitasi, bir insan topluluguna ozgu olan, o topluluktaki bireylerin duygu ve dusuncelerini anlatmak ve birbirleriyle iletisim kurmak icin kullandiklari sesli ve kimi zaman da yazili gostergeler dizgesi..." olduguna gore Mardin'de de konusulan dilin tortusu incelendiginde Kurtce, Suryanice, Arapca.
Cok zengin bir folklorik yapiya sahip olan cesitli medeniyetlere ev sahipligi yapmis, Ipek yolunun onemli gecis noktasi olan, Dicle ve Firat bereketinin odak noktasi, Mezopotamya'nin engin coskusunu barindiran Mardin'in nufus degisimi ve dil yapisinin zenginliginin kaynagi da bu olsa gerek ...
Girtlak agirlikli konusma; agitlari yakici bir lav, Turkulere hasret orgulu bir cagri olarak gokyuzune tasir.
Anadolu topraginin bereketi, medeniyetin en ust yasam cizgileriyle yasandigi Mardin’de bircok unlu sanatci yetismistir.
Tezkirelerde adi gecen ve gunumuzde basariyla yazim hayatinda okunan isimlerden birkac ornek: Divan Sairleri
NAMI: Mardin’de dogdu. Asil adi Abdulvahid olup Ebubekirzade adiyla tanindi. Ogrenimini tamamlayip kadi oldu. Tefsir hadis ve Farsca’da ustattir.
Eski sairlerin meshur siirlerini tahmis etti.
(Ahdi, Gulsen-i Su’ara)
SUZI: (O.1086/1676) Mardin’de dogdu. Asil adi Osman’dir. Konya’ya gelip Mevlevi oldu. Dervis Osman Saniyla tanindi. Devrinde taninmis sairlerdendir. Mecmua-i Es’ar’i vardir.
Kay: Asim, Zeyl-i Zubdedu’l-Es’ar Safayi Tezkiresi
Ismail Belig-Nuhbetu’l Asar li zeyl-i Zubdeti’l-Es’ar
Esrar Dede, Tezkire-i Suara-yi Mevleviyye
SUZI (Belig Tezkiresi): Mardin’i Dervis Osman Mevlevi 1085 senesinde Itfa-i suz-i hayat eyledi.
Asika serdi olan iski hevasi besdur
Eylemez anun icun mirvanadan istimdad.
Gunumuz Sair Ve Yazarlari
Murathan MUNGAN: Orta ogrenimini Mardin lisesinde, yuksek ogrenimini Ankara Universitesi DTCF.Tiyatro bolumunde tamamladi. Devlet tiyatrolarinda dramaturg olarak calisti. Mardin'le ilgili yazilari, anilari ile buyuk begeni topladi. Ilk oyunu Mahmut ile Yezida ile Turkiye Is Bankasi'nin actigi yarismada ikincilik odulu, "Sahtiyan" adli siiri ile de "Gosteri" dergisinin 1981 siir yarismasinda birincilik odulu kazandi. "Osmanliya Dair Hikayat" adli Siir kitabiyla odul kazandi.
Eserleri:
Siir: Osmanliya Dair Hikayat (1981), Kum Saati (1984), Yaz Sinemalari (1989), Eski 45'likler (1989) Oyun: Mahmut ile Yezida (1980), Taziye (1982)
Hikaye: Son Istanbul (1985), Cenk Hikayeleri (1986), Kirk Oda ...
Necat CAVUS (1957-Mardin): Sair, Arapca'dan siir cevirileri ve kendi yazdigi siirlerle onem kazanmistir.1989 yilinda Turkiye yazarlar birligi tarafindan "Yolcunun Gozleri Parliyor" adli siir kitabi vesilesiyle yilin sairi secildi.
Eserleri; Kesifler (1983),Olumden Onceki Sozler, Yolcunun Gozleri Parliyor (1989) Deniz Dusunceleri (1991)
Sabah KARA (1960-Nusaybin): Siirleri ve cevirileri ile taninmistir. "Kara Siirler" (1984) onemli yapitidir.
P.Gabriyel AKYUZ: 1959 yilinda Mardin ilinin Dargecit ilcesine bagli Alagoz koyunde dogdu. Mesihsel ogretimini ile Kilisesel egitimini Midyat-Mor Gabriyel Manastirinda bitirdi. Halen Mardin Kirklar Kilisesinde Papazlik unvaniyla gorev yapmaktadir.
Kurtce, Suryanice, Turkce, Arapca ve Ingilizce olmak uzere bes lisan bilmektedir.
Eserleri:
Deyrulzafaran Manastirinin Tarihi, Nusaybin'deki Mor-Yakup Kilisesi ve Nusaybin Okulu, Suryani Muzigi, Suryaniler'de Felsefik Siirler.
Tarihte Iz Birakan Mardinli'ler
Nusaybinli Efram: Uc milyon siir cumlesiyle klasik edebiyatta buyuk isim yapmistir. 285'te Nusaybin'de dogmus ve 375'te vefat etmistir.
Ebul Safa (lakabi ile taninan) Yusuf Seyban Celaleddin: 575 (1159) yilinda Mardin'de dogmustur. Aruki Ahmet Nasreddin'in katibi idi. Sair ve edip olan Ebul Safa, Hulagu askerleri tarafindan oldurulmustur. "Enes Elmuluk" adli eseri mevcuttur.
Ibn'il Fulus Semseddin Ismail B.Ibrahim B.Gazi: 576'da Mardin'de dogmustur. Unlu bir matematikcidir. Onemli eserleri mevcuttur.
El Fahril Mardini: Devrinde un salmis bir bilgindir. Ibnil- Muhammed B.Hamid Kadi: Taninmis bir edebiyatcidir. Kesfilisarat El Harffiye Vel Edebbiye adlieseri onemlidir. 828 (1312) yilinda vefat etmistir.
Kadi Il Kiddat, Es- Seyh Ul-Edib
Alaaddin Ebilhis: Mardinlidir "Ibn'ul Turkmani" lakabiyla meshurdur. Ilim, fikih, hadis, tefsir, usul, faraiz, siir, aruz konularinda zamaninin tek temsilcisi sayilirdi. Ilm-i Hadis,Usul Fikih, Kitab-ul Zuafa, Hedaye, Muhtasiri Kifaye, Behcetul Edeb ve Funune... Eserlerinden bazilaridir. Kahire'de vefat etmistir. Misir'da "MARDINI" adiyla anilan camii yaptirmistir.
Ali Mardini: 760 (1344)Tarihinde Sam'da valilik yapmistir. Muzik alaninda derin bilgisi olan bir zat olarak taninmistir.
El Merdini: 765 ( 1349)'da Misir sultani Melik El Esref Saban zamaninda Halep'te valilik yapmistir.
Muse Bar Kifo: Nusaybinlidir. 9.asirda Mantiga dair kitabi mevcuttur. Istek Hurriyeti, Cennet, Ruh, Cesetlerin Dirilisi, Meleklerin Yaratilis ve Goklu Hiyerarsi uzerine birer kitap yazdi.
Iyavanis Dara: Nusaybinlidir. 9. Asirda Cesetlerin Dirilisi, Seytan ve degisik konularda olmak uzere 8 eseri vardir.
Abdurrahman Hamidi: Mardin'in yetistirdigi buyuk bilginlerden biridir. l846 yilinda Mardin’de dogmus 1909 yilinda olmustur. Astronomi, Cebir alanlarinda onemli calismalari olmustur. 1886 yilinda Istanbul Yildiz Sarayi'nda Osmanli Imparatorlugu'nun cesitli ulkelerinden "Sultan"in emriyle toplanan bilginler kongresine davet edilmis, takdir gormus ve kendisine maas baglanmistir. Cok sayida eseri mevcuttur. Sevadulbasar, Fi Usul Elhadisi...
Kara Muhammed: Mardinlidir. Devrin taninmis Muzisyenlerindendir. Makam olarak , " Usul Cemerde, Murubba" ile on kadar gozde eseri mevcuttur.
Marutha Miya Farkatli: Alim ve hekim olup cok iyi derecede Yunanca biliyordu. Pers krali 2. Sahpur zamanindaki sehitler uzerine siir ve agitlar ile Nikiya Sinoduna dair bir kitap yazdi. "Kanunlar Kitabi" adli bir tercumesi vardir.
Hanna Dolabani (1885-1969): Metropolitlige kadar yukselebilme basarisini gosterebilmis Mardin'in yetistirdigi cok onemli bir alimdir. Turkce, Suryanice, Arapca dilleriyle yazilmis 48 eseri vardir. Bu eserler dini tarihi ve edebi mahiyettedir. "Olumden korkmam. Ama ne var ki, olum kalemi kiriyor!" Olumunden pek az once soyledigi bu cumle, onun aydin bir din adami ve tarihci kimligini aciklar. 20 Nisan 1947'de Mardin ve Deyrulzafaran Metropolitligine atanan ve bu gorevi icra ederken olen Dolabani'nin dini ve tarihi etkisi gunumuze kadar surmektedir.
Eserleri: Tarihte Mardin ve Oz Hikmet Dergisi basta olmak uzere Turkce, Suryanice, Arapca dilleriyle yazilmis 48 eseri mevcuttur.
»
Dugunler
Mardin'de gerek Hiristiyanlarin gerekse Muslumanlarin dugunlerinde benzer bir cok ozellik goze carpar. Cok uzun bir suredir beraber yasayan bu insanlari birbirlerinden etkilenmeleri neticesinde benzer gelenek katmanlari olusmustur.
Evlilik cagina gelen delikanliyi evlendirmeye karar veren ailesi, ona uygun bir es bulabilme arayisina cikar. Gelin adayinda genellikle su hususlar aranir:
Kizin ailesinin kendilerine denk olmasi sarttir. Kizin bir evi idare edecek nitelikte caliskan, gorgulu, namuslu, buyuklerine saygili ve sevgi yuklu olmasi gereklidir. Kizla oglanin daha once gorusup tanismasi, evlilik oncesi arkadaslik veya evlilik hususunda anlasmasi soz konusu degildir. Eskiden sevilen kizin damdan gozetlenmesi zekice davranan erkeklere has bir davranisti. Kesinlikle geleneksel evliliklerde bosanma alternatifi soz konusu degildir. Evlilik kutsalligi ile, iyi ve kotu gunde sevinci ve kederiyle ta mezara kadar eslerin birlikteliklerinin surebilecegi bir kurumdur .Evlilige bu nazarla bakilarak gerekli girisimler baslatilir. Oglan evi, kiz evlerini ziyaret ederek uygun bir aday arar. Bu olaya "dunur gezme", gidenlere de gorucu denir. Bazen de kiz arama olayi bahar aylarina rastlar. Aileler mesire yerlerine topluca giderek uygun aday arayisini surdururler. Kiz arama olayi hamamda da olabilmektedir. Bazen de mahalle mahalle dolasan bohcaci sifatiyla satis yapan bayan tellallar devreye girer. Genellikle bu sifati tasiyan bayana, ziyaret ettigi evlerde edindigi bilgilere istinaden oglan tarafi uygun gordugu nitelikleri siralayarak adaylardan bahsetmesini ister. Araci olarak da kullanilan bu tellallarin bir zamanlar yoremizde cok onemli bir islevi oldugu gunumuze kadar anlatilir. Her durumda begenilen ve ogullarina alinmasi kararlastirilan kizin ailesinden istenmesine gidilmeden once, kiz tarafinin evlilige sicak bakip bakmadigi durumunu ogrenmek uzere hatiri sayilir, her iki aileyi taniyan orta yasta bir kadin kiz evine gonderilir. Bu kadin uygun bir zemin hazirlayarak kizin sozlu olup olmadigini ogrenir. Oglan tarafinin istegini iletip, uc gun sonra gelmek uzere kiz evinden ayrilir."Her seyde bir hayir vardir. “Kismetse olur” "Iyi dusunun" "Her iki taraf mutlu olacaksa insallah olur, mutlu olmayacaksa Allah esirgesin” dilekleri siralanir...
Kiz tarafi oglanda genellikle su sorulara cevap arar: Denk bir aileye mensupmudur? Geliri normal bir hayat tarzi icin yeterli midir? Kumar ve ickiye duskun mudur? Asiri kiskanc, musrif midir? Kaynana olacak annesi, gorumce olacak kiz kardeslerinin durumlar? nasildir?
Bu arada oglan tarafi gelecek haberi canla basla bekler. Kiz evine araci kadin bir daha gonderilerek (uc gun sonra) haber alinir. Haber olumlu ise oglanin babasi hatiri sayilir birkac dost ve iki garantor aile ile kiz evine gider. Kiz ailesi gelenlere ikramlarini sunarken bu arada kizlarini da konuklara gostermis olur. Kizdan birkac kez su istenir, bu sayede oglan kizi daha yakindan gorur. Eger oglan, kizi begenirse isaretlesmeler baslar. Ve devreye garantor aileler girer.
Kiz tarafi oglani sorusturmak icin 15 gun muhlet ister. Kiz tarafi evet cevabini verecekse defter yazilir. Bu defter 15 gun sonra gelen araci kadina verilir. Eger kiz tarafi kizlarini vermek istemiyorsa defteri yuksek tutar. Oglan tarafi defteri alip enine boyuna inceler ve yapabileceklerini bir taslak halinde cikararak deftere isleyerek geri gonderir. Yeni bir surec boylece baslatilmis olur, eger anlasilirsa kizin da rizasi alinarak yeni bir surece girilmis olur.
Kiz evi uzerine dusen gorevlerini yerine getirmek icin mevsimine gore sasali bir ikram sofrasi hazirlar. Muteber olan buyuklerin soyledikleridir. Oglan evinde yine hummali bir calisma goze carpar. Damat adayi suslenmis kokular surulmus bir sekilde anne ve babasinin yaninda mahcup oturur. Oglan tarafi kiz evine geldigi zaman resmi toren baslamis demektir. Akraba olmanin telasi, heyecani ile her iki taraf elinden gelen gayreti gosterir...
Bu tur toplantilar kadinli-erkekli olur. Genellikle esler yan yana, gencler ise yine karisik nizam oturur ve buyuklerini dikkatle izlerler. Bu tur toplantilarda mumkun oldugunca konusmamaya ozen gosterirler. Yalnizca sorulan sorulara yanit verirler.
Anne, baba, gorumceler, dayi, teyze, halalar onlarda kendi imkanlarina, zevklerine gore giyinir, ziynet esyalarinin tamamini takmis olarak hazirlanirlar. Aksam yemekten sonra oglan tarafi kiz evine gider. Selamlar edilir, hal hatir sorulur. Misafirlere kahve, cay, pasta, borek ikram edilir. Ortalik bir dolar bir bosalir. Bir sigara iciminden sonra sira meyve ve kuruyemislere gelir.
Oglan tarafinin en etkili ve yetkilisi bir dakika izin isteyerek soze soyle baslar: Efendim sebebi ziyaretimiz, hayirli bir is icindir. Bizler aile olarak sizleri taniyor ve sizinle bir arada bulunmaktan buyuk bir onur duyuyoruz. Hele hele isin icine birde akrabalik gibi kavram girerse ki, bu bizim icin buyuk bir gurur ve onur vesilesi olacaktir. Bu sebeple; Allah’in emri Peygamberin kavliyle kizinizi oglumuza istiyoruz. Cocuklarimiz birbirlerini gormus, begenmis bizlerde onlarin bu arzusu uzerine size bu teklifi getirdik. Kabul etmeniz halinde bizleri cok memnun ve bahtiyar edeceksiniz der... ve susar.
Kizin babasi veya ailenin reisi bu konusmaya yanit olarak: Efendim iyi hos soylersiniz. Allah yazmissa olur. Insallah der. Oglan tarafinin reisi, bu kez de; biz sizin aile ile sereflendik, kizinizi oz kizimiz gibi sevdik, bu izdivaca evet deyin de bu isi burada baglayalim der.
Kiz tarafindan kisa bir sessizlikten sonra aile reisi, ailesini soyle bir gozleri ile tarar, bizi ikna ettiniz, kizimizi verdik gitti. Allah mesut etsin der demez ortalikta bir firtina doner.
Iki ailenin bireyleri birbirlerine sarilarak bu baslangici kutlarlar. Artik sozlenmis olduklarindan gelin ve damat yan yana oturmaya hak kazanmislardir. Gelin ve damat adayi anne ve babalarinin ellerini opup hayir dualarini aldiktan sonra, hazir bulunan tum aile fertleriyle tokalasirlar.
Artik sira oglan tarafindan getirilen tatlilara gelir. Tatlilar afiyetle yendikten sonra sohbet gecenin gec saatlerine kadar surer. Oglan tarafi arzularina kavusmus olarak kiz evinden vedalasarak ayrilirlar.
Kiz isteme faslinin ilk etabi boylece sonuclanmis, artik Nisan (serbet)'a dogru yol alinmak uzeredir. Iki ailenin mutabik kalacaklari bir tarihte nisan yapmak uzere anlasirlar.
Nisan oncesinde carsiya cikilarak defterde istenilenlerin nisan toreni icin olan bolumu alinir. Ayrica nisan sekeri (kelle seker) alinir.
Nisan toreninin tum mali kulfeti erkek tarafina aittir. Sozu kesilen cift, artik evlilige ilk adimi atmis sayilirlar. Kiz ve erkek tarafi nisanin tarihi ve yeri konusunda kiz tarafinin arzusu istikametinde karara baglanir. Nisanin kusursuz ve eksiksiz yapilmasi gerekmektedir. Kiz tarafi bunun icin buyuk caba harcamaktadir. Nisanda, kiz ve oglan tarafinin birbirlerine bohca degis tokusu vardir. Bohcalarda kiz tarafi oglan icin tam takim elbise hazirlamis, erkek tarafi da ayni sekilde kiz icin tam takim elbise yaninda nisan icin alinan esyalar siniye yerlestirilir. En ustte de kelle seker koyulur. Ayrica 1 cuval seker gonderilir. Bu kelle seker nisan toreninde ikram edilen serbetin icine atilarak serbet bu sekerle kismen tatlandirilir. Toplantinin orta yerine yakin bir yerde serbet servisini yapmak icin yer ayarlanir ve dagitimi icin birkac kisi gorevlendirilir.
Torenin hazirliklari bitince damat ve gelin icin iki sandalye konur ve buraya oturtulur. Nisan yuzukleri damat ailesinden bir buyuk veya her iki ailede muteber kabul edilen kisi tarafindan da her ikisine takilabilir. Yuzukleri takilan cift oncelikle anne ve babalarinin ellerini oper, gelen misafirlerle tokalasirlar ve onlara ayrilan yere oturup beklerler. Nisan torenini yoneten kisi taki takmak isteyenler buyursun diyerek cagirir. Bu kisi takiyi takanin da adini vermek suretiyle cemaata ilan eder.
Yuzukler takilmis, takilar takilmis, serbet ikrami baslamistir. Nisan toreni genellikle calgili olur. Calgilar calinir, herkes oyuna kalkar, kadinli erkekli herkes bildigi kadar oynar. Toren sonunda oglan evinden birkac kisinin yardimi ile her taraf temizlenir.
Icine gul esansi katilmis pembe renkli mis gibi serbetler icilip de ,yuzuklerin takilmasiyla noktalanmis nisan toreninden sonra dugun hazirliklari icin gelin ve damat evleri arasinda bir gidis gelis koprusu kurulur eksikler bir bir tamamlanmak uzere heyecanli kosusturmalar baslamistir.
Bu arada damatin gelin tarafinda rahat gidip gelebilmesi icin Imam tarafindan dini nikah kiyilir. Dugun tarihi iki ailenin mutabakati ile tespit edilir ve faaliyet hizlandirilir. Dugune bir hafta kala kizin evinde tum esyalar sergilenir. Gelenlere gelinin ceyizi gosterilir. Bu arada da kiz ve oglan tarafindan bir yetkili grup kiz evine gelerek bu seyirin tespitini yapar ve defter denilen belge hazirlanir. Bu ikinci defter belgesidir. Gereken taahhut ve ona teslim edilen mallarin bir dokumudur.
Defterin iceriginde 10 havlu yazilmissa ve havlunun degeri 500.000 bin lira ise bu deftere 5.000.000 olarak yazilir. Bu sekilde abartilan ve sisirilen bu rakamlar evlendirilen kizin ne kadar degerli oldugunun bir kaniti gibi gosterilir. Yine de bu defter hazirlanir ve oglan tarafina verilir. Bu durum ileride ayrilma olayi dusunulurse karsilamak icin bir tur garanti senedidir.
Dugun haftasi Sali gunu baslar, Cumartesi sabahi biter. Sali aksami kucuk kina gecesidir. Erkek evinde yapilir. Damadin yakin akrabalari kendi aralarinda eglenirler. Bazi ailelerde Sali aksaminda yapilan kina gecesinde gelin adayinin saclarina kina surulur. Kisa bir sure calip oynadiktan sonra oglan evinden gelenler giderler. Carsamba gecesi buyuk kina gecesi damadin evinde yapilir. Mardin'in mahalli sanatci ve saz ustalari gayet nefis bir muzik ziyafeti icra ederler.
(I. Sinif calgicilar Miksi Rezzuk'un evlatlari, kemanda Tuma cumbuste Cemil ve tel de Zeki vardi.2. sinif calgicilar Cercis Haco takimi idi. Genis bir repertuara sahipti.)
Damat evinin avlusunda mese odunundan buyuk bir ates yakilir. Gencler calgicilarin o tahrik edici oynak havalarin kivrak nagmeleri ile kendilerinden gecercesine hep birlikte sarki-turkulere eslik ederek yoruluncaya kadar oynarlar.
Gecenin ilerleyen saatlerinde atesin yakildigi yerin yakinina damat getirilir. Orta yerde genclerinde yardimi ile ustundeki giysiler cikartilarak damatlik giysileri, maniler, turkuler soylenerek, giydirilir. Buyuk bir heyecan ve zilgitlar arasinda damat arkadaslari tarafindan omuzlarda dolastirilip sarkilar soylenerek gezdirilir.
O gece, erkek evinin hazirladigi kina, gelinin evine grup halinde altin hediye ile birlikte goturulur. Goturulen altin gelinin avucuna yerlestirilip eline kina yakilir, oynanir, turkuler soylenir. Bir miktar kina alinarak geri gelinir. Gelin evinden gelen kinadan bir miktar damadin eline de konur. Ozellikle sol elinin serce ve yuzuk parmaklarina surulur. Ertesi gun temizlenir. Gece gec saate kadar devam eden bu eglenceden artik herkes yorulmustur. Herkes evine cekilir.
Persembe gunu gelinin gelecegi dugun gunudur. Damat tarafinda bir telas, gerdege girecegi yer tespiti yapilir. Zifaf odasina yer yatagi serilir. Gelin adayi icinde gelinlik hazirlanir. Geline refakat etmek uzere deneyimli biri Mardin'in "YENGE" dedikleri hanim, kiz evi tarafindan gorevlendirilir. Damadin evinde calgili bir dugun kurulmus, sofralar hazirlanmis, kurbanlar kesilmis, etler dagitilmis ve hane halki icin ayrica bol miktarda etli yemek ve pilavin yaninda bir tatli da ilave edilmistir. Bu tatli genelde zerde olur. Oglen kurulan sofra surekli calisir. Gelen oturup karnini doyurduktan sonra sofradan sorumlu olanlar tarafindan servis yenileme calismalari baslar ve yeni gelen misafirlere ikram edilir.
Aksama dogru damat,evin avlusunun orta yerine konan bir sandalyeye oturtulur. Damat trasi icin berber, mumkun oldugu kadar elini agir tutarak saz, soz ve damadin damatlik kiyafetinin bohcasi ile oynayanlarin hem zevklerini tatmin ve hem de bol bahsis toplamak icin bu numarayi yapar.
Tirasi biten damat, arkadaslari tarafindan tekrar giysileri cikarilir ve gercek damatlik elbiseleri tek tek giydirilir.
Bu arada gelin evinde sabahtan gelin susleme calismalari baslamis, saclar kuafor tarafindan sekillendirilmistir. Arkadaslari tarafindan gelinligi giydirilmis, hava kararmak uzereyken gelin evinde son dakikalarini yasamaktadir. Gelini hazirlarken erkek kardesi varsa kemerini baglar ve ona mutluluk dileginde bulunur. Damat tarafindan gelen dugun alayi icinde damadin yakinlarindan iki hanim gelini turkuler ve zilgitlar icerisinde koluna girerler. Gelinin onunde luks lambasi yanik vaziyette, en ondedir. Gelinin arkasinda gelin alayi damadin evine dogru yavas ve aheste adimlarla ilerlemektedirler.
Nihayet damadin evinin onune gelinmis dugun alayi kapinin disinda gelinle birlikte beklemekte. Damat evin yuksek bir yerinde gelinin basina sekerlemeli, bozuk parali birkac avuc serper. Ici bozuk para ve sekerle dolu olan bir testi kaynana tarafindan gelinin eline tutturulur ve yere carparak kirmasi istenir. Gelin butun hismiyla bu testiyi yere carparak kirar. Testi kirma olayi ugur olarak nitelendirilir. Testiden etrafa sacilan para ve sekerleme icin herkes yerlere egilir, bereket ve ugur olarak yaninda saklar.
Sazlar susmus, dugun alayi evlerine donmek uzere tebriklerden sonra hayir dualari dileyerek dagilmaktadir. Evde yalniz gelin, damat, yenge uclusu kalmistir. Zifaf odasina gelin ve damat icin ozel yemek hazirlanmistir. Ayrica uzum, ceviz ici, badem ici gibi kalorisi yuksek cerez de bir masanin uzerinde hazir bekletilmektedir.
El, ayak cekildikten sonra damat ve gelin yemeklerini yedikten sonra abdest alip namaz kilip ve gerdege girerler.
Cuma sabahi, sabahiye gunudur. Gelin kayinbaba ve kayinvalidenin ellerini oper. Anne baba tarafindan geline hediye verilir. Bu hediye genelde altindan olusur.
Dugunde taki takamamis olanlar sabahiye gunu gelerek hediyelerini verip kendilerini tebrik ederler. Bir gece evvel evlenmis olan gelin suslenir ve koltuga oturtulur. Gelenlerin seyrine amade... Damat evinde yine sofra acilir. Ogleden sonra baslar, yatsiya kadar devam eder.
Oglan tarafindan cok buyuk ve olaganustu bir durum; zira aileye bir uye katilmistir. Herkes sevincli ve mutlu..
Kiz tarafinda sessizlik, nufuslarindan bir eksikle yasamaya devam edecekler...
Pazar aksami kiz tarafi, damat ailesinin butun bireylerini yemege cagirir. Damat tarafi da bunu iade icin, ayni hafta icinde kizin ailesini davet eder.
Mardin'de Hiristiyan inanisindaki dugunlerde farkli olarak yapilanlar; defter ve baslik durumu yoktur. Nisan torenlerinde corek kirilir, dugun Persembe gunu baslar Sali sabahi biter. Ayrica ailesinin evinden alinan gelin damat evine goturulmeden Kilise'ye goturulerek dini nikah kiyilir.
Mardin'de kiz isteme, nisan, dugun boyle yapilir. Mardin'de yakin bir tarihe kadar dugunler uc gun uc gece surerdi. Bu surecte oglan evinde yemekler piser ve her tur ikramda bulunulurdu
»
Gecmiste bir cok uygarliga besiklik yapmis Mardin, tum bunlarin yaninda cok cesitli inanclara, tapinmalara, ayinlere, kurbanlara tas mimarisinin dunya uzerindeki mukemmel orneklerinin sergilendigi bir acik hava muzesi olarak sahit olmustur.
Mardin din ayirimi konusunu ayak bagi yapmadan asirlar oncesinden cozmustur. Ezan seslerinin can sesleriyle barisik ve kaynasik aksettigi; cesitli dinlere mensup insanlarin gonul rahatligiyla inanclarini yasadigi bir hosgoru merkezidir. Mardin'in inanc tunelinde putperestlerden Yezidilere; Yahudilerden Hiristiyanlara ve Islam inancina kadar uzanan ve her karesi sevgi ve kardeslikle islenen motifler gorulur.
Mardin'de bayramlar cok onemli gelenek silsilesi etrafinda surup gider. Buralarda aslolan olulere hurmet, buyuklere saygi, ananelere mutlak baglilik ve barisikligin, kardesligin derin bir vecd ile kutlanmis olmasidir.
Hiristiyan ve Musluman inancinin bayramlara verdigi ozel onemi tum ictenligi ve bagliligiyla kutlayan Mardinliler'in Hiristiyanlarla kurduklari kardeslik baglari her iki kulturun bayramlarinda da pekistirdikleri cok onemli hasletleridir...
»
» Www.Strizerk.Narod.Ru | sitesinin tüm haklari,
Strizerk'e aittir.
